Powszechnie wiadomo, że do dziedziczenia może dojść, bądź w drodze ustawy (tzw. dziedziczenie ustawowe), bądź na podstawie testamentu. W testamencie można, jako spadkobiercę wskazać dowolną osobę lub osoby, przy jednoczesnym pominięciu wszystkich lub niektórych osób z kręgu spadkobierców ustawowych. Należy jednak pamiętać o tym, iż nieuwzględnienie w treści testamentu tych osób, rodzi określone konsekwencje prawne.
Większość osób, pozostaje w błędnym przekonaniu, iż samo pominięcie spadkobiercy ustawowego w testamencie, jest równoznaczne z jego wydziedziczeniem. Oczywiście zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z mocy ustawy, a nie zostali uwzględnieni w testamencie, nie dziedziczą po zmarłym, ale wciąż mają prawo do zachowku, czyli roszczenia o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Wartość zachowku w zależności od konkretnego przypadku wynosi 1/2 bądź 2/3 wartości udziału spadkowego, który przypadałby tym osobom przy dziedziczeniu ustawowym. Aby skutecznie wydziedziczyć w/w osoby w testamencie, należy wskazać przyczynę, dla której następuje pozbawienie prawa do zachowku.
Kodeks cywilny dopuszcza możliwość wydziedziczenia tylko w trzech przypadkach, a mianowicie, gdy w/w osoby wbrew woli spadkodawcy postępują uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, lub dopuściły się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci lub uporczywie nie dopełniają względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Przyczyny owe powinny wynikać z treści testamentu.
Spadkodawca sam decyduje o tym, czy krzywda, jakiej doznał ze strony zstępnego, małżonka lub rodziców jest w jego odczuciu tak znaczna, że ten, kto się jej dopuścił podlega wydziedziczeniu. O tym jednak, czy rzeczywiście miała miejsce sytuacja pozwalająca na wydziedziczenie, rozstrzyga sąd w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.
Podstawa prawna: Kodeks cywilny (Dz.U.64.16.93): art. 991. § 1 i art. 1008.

Kalina Kisiel-Bartoszewicz
prawnik

Kancelaria Prawna Leximus
ul. Radzymińska 34 lok. 6, Warszawa,
tel. (022) 215-69-84, (22) 698-22-19
tel. kom. 500-020-048, 515-134-071