W tym artykule, przedstawię zasady dziedziczenia ustawowego tj. dziedziczenia w przypadku, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu.
Jeden z Klientów naszej Kancelarii, Pan X, chciał dowiedzieć się, na jaką część majątku po zmarłym ojcu (Panu Y), który nie pozostawił testamentu, może liczyć. Pan Y był żonaty z Panią Y, z którą mieli 5 dzieci. Innych potomków Pan Y nie posiadał. W kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia znaleźli się więc: żona spadkodawcy oraz 5 dzieci. Pan X sądził, iż 6 spadkobierców dziedziczy w częściach równych, a zatem jego udział spadkowy wynosi 1/6 całości spadku.
Pan X był jednak w błędzie, ponieważ w kręgu osób powołanych do dziedziczenia jest również małżonek spadkodawcy, którego udział, nie może być niższy niż 1/4 całości spadku. W związku z tym, Pani Y, czyli żona spadkodawcy, dziedziczy 1/4 całości spadku, natomiast dzieci spadkodawcy dziedziczą pozostałą część, czyli 3/4 całości spadku, w częściach równych. Dlatego też Pan X otrzyma nie 1/6, a 3/20 całości spadku. Natomiast, gdyby jedno z dzieci spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, a pozostawiłoby ono swoje dzieci, wówczas jego udział spadkowy, przypadałby jego dzieciom, czyli wnukom spadkodawcy, w częściach równych.
Abstrahując od tego konkretnego przypadku, możliwa jest również sytuacja, w której spadkodawca nie pozostawia dzieci ani dalszych zstępnych, czyli wnuków lub prawnuków. W takim wypadku, do dziedziczenia powołani są małżonek, rodzice i rodzeństwo spadkodawcy. Jeżeli małżonek dziedziczy łącznie z wyżej wymienionymi osobami, to jego udział spadkowy nie może być niższy niż 1/2 całości spadku.
Podstawa prawna: Kodeks cywilny (Dz.U.64.16.93) art. 931. § 1, art. 932. § 1.

Kalina Kisiel-Bartoszewicz
prawnik

Kancelaria Doradztwa Prawnego „Leximus” ul. Radzymińska 34 lok. 6
03-747 Warszawa tel. 0515-134-071, 0500-020-048; e-mail:kancelaria.ka@gmail.com