Ostatnio coraz większą popularność zdobywają organizacje i ruchy osób, które uważają, że szczepienia są szkodliwe, a wręcz powodują zagrożenie dla zdrowia i życia. Z drugiej zaś strony Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) sygnalizuje, że unikanie bądź zmniejszenie szczepień powoduje, że choroby zakaźne dotąd uleczalne bądź zanikające, pojawiły się z nową siłą. Każda ze stron uważa, że ma rację. Czy tak jest? Wszystko zweryfikuje życie. Jednak zdaniem lekarzy nie powinno się zrezygnować ze szczepień ochronnych.


- Całe Ĺźycie szczepiłam się, szczepiłam teĹź dzieci na wszystkie obowiązkowe oraz zalecone szczepionki, i nadal jestem zwolenniczką stosowania szczepień. Jestem matką lekarzy i sama na co dzień pracuję w przychodni zdrowia, więc wiem, jakie znaczenie mają szczepienia i nie naleĹźy z nich rezygnować pod Ĺźadnym pozorem. UwaĹźam, Ĺźe szczepienia powinny być nie tyle przymusowe, co obowiązkowe – mĂłwi Jadwiga Sankowska z przychodni „Medica” w Sochaczewie.

Antygeny ratują życie

Większość lekarzy uważa, że szczepienia powinny być obligatoryjne i poza wszelką dyskusją, gdyż zalety szczepionek są większe niż szkody, jakie zdarza im się powodować.
- Obecnie stosowane szczepionki są znacznie lepsze i skuteczniejsze niĹź te, ktĂłre pojawiły się w ich początkach. Nie wywołują takich skutkĂłw ubocznych, jakie zdarzały się wcześniej – dodaje pani Jadwiga.
Współczesne szczepionki zawierają antygeny, czyli substancje pobudzające układ odpornościowy do wytworzenia ochrony tzn. przeciwciał i komórek odpornościowych, które będą walczyć z wirusami i bakteriami odpowiedzialnymi za wywołanie chorób. Szczepionki są produkowane na bazie żywych i nieżywych drobnoustrojów. Podanie ich do organizmu nie stanowi zagrożenia dla szczepionego, co dowiedziono wieloma badaniami naukowymi.
Natomiast stowarzyszenia antyszczepionkowe wskazują, że szczepionki - głównie na odrę - mogą wywołać porażenie dziecięce, paraliż, a nawet autyzm. Nie wykazano też, aby szczepienia były przyczyną częstszych alergii, bądź powikłań neurologicznych. Jednak badanie, na podstawie którego wysnuto tezę o wywoływanie autyzmu przez szczepienia, okazało się fałszerstwem naukowym, gdyż oparto je na zaledwie 12 przypadkach zachorowań wybranych z kilkuset tysięcy. Potem, wskutek tego wielu rodziców odmawiało szczepienia dzieci, a to spowodowało wzrost zachorowań na odrę i jej powikłań.

Atakują z nową siłą

Okazuje się natomiast, że zaniechanie szczepień - zwłaszcza przeciwko najgroźniejszym chorobom, takim jak polio czy gruźlica - powoduje, że nawróciły one ze zdwojoną energią. Kompleksowe statystyki unijne z 2013 roku wskazują, że w krajach Unii Europejskiej zanotowano, tylko w ciągu jednego roku, prawie 65 tys. nowych zachorowań na gruźlicę. Zaś sama Polska jest pod tym względem od kilku lat w europejskiej czołówce. W 2013 roku zanotowano u nas prawie 9 tys. chorych. Na Mazowszu były to 52 nowe przypadki.
Co najbardziej zaskakuje to, że gruźlica przeniosła się do miast. Od 2011 roku jest tam znacznie więcej chorych niż na wsi. Ma na to częściowo wpływ zaniechanie szczepień u dzieci. Jak wynika z badań, prątki gruźlicy w uśpieniu mogą przetrwać całe lata i po zarażeniu dziecka zachorować można dopiero będąc już dorosłym. Zdaniem lekarzy ta choroba nie powraca, gdyż nigdy nie została wyeliminowana całkowicie, choć w ostatnich latach na skutek ludzkiej lekkomyślności przybyło sporo nowych zachorowań. W Polsce gruźlica nadal często jest wykrywana zbyt późno. Winę za to ponoszą zarówno pacjenci, jak i lekarze POZ, którzy chorym przepisują antybiotyki, zamiast ich dokładnie zbadać.
Chorobą, którą jesteśmy zagrożeni wskutek zmniejszenia się szczepień w tym kierunku, jest polio, czyli choroba Heinego-Medina. Ostatni zdiagnozowany przypadek tej choroby polscy lekarze odnotowali w 1984 roku. W Polsce przeciw polio, czyli ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu, zaszczepionych jest 95 proc. dzieci a u dzieci powyżej 2 roku życia poziom ten to 99,9 proc. Jednak to się może zmienić, gdyż od kilku lat coraz więcej rodziców nie chce szczepić dzieci obowiązkowymi szczepionkami.
W 2011 roku nie zostało zaszczepionych około 3 tys. dzieci, rok później juĹź 5,3 tys., a w 2014 roku było to 12,7 tys. Ostatnie dane wskazują, Ĺźe niezaszczepionych dzieci mogło być prawie 20 tys. w skali roku. Jest to tym groĹşniejsze, Ĺźe dwa przypadki polio odnotowano niedawno na Ukrainie i to blisko granicy z Polską. Lekarze stwierdzają, Ĺźe w środowisku, gdzie poziom szczepień jest niski, choroba moĹźe się szybko rozprzestrzeniać. Do zaraĹźenia dochodzi m.in. przez kontakt ze skaĹźonymi przedmiotami a takĹźe drogą kropelkową. PodwĂłjne szczepienie – wkrĂłtce po urodzeniu i po 6 latach zapewnia zabezpieczenie przed polio na całe Ĺźycie. Brak niego moĹźe spowodować atak choroby u dorosłego.
- Zdecydowanie jestem zdania, Ĺźe naleĹźy szczepić się na wszystko zgodnie z kalendarzem szczepień. Oczywiście zaleĹźnie od wieku i stanu zdrowia. Przed szczepieniem trzeba wykonać odpowiednie badania, gdyĹź wtedy nie moĹźe być Ĺźadnej infekcji, ani nawet lekkiego przeziębienia. Powikłania po szczepieniach, ktĂłre czasem się pojawiają, nie są tak duĹźe i częste, jak efekty szczepionek, ktĂłre ratują Ĺźycie – mĂłwi doktor Bogdan Śliwicki, lekarz medycyny.
Zaleca też poddawanie się niezbędnym szczepieniom dorosłym, zwłaszcza starszym osobom, na grypę, a wyjeżdżającym w egzotyczne kraje na ewentualność chorób tropikalnych.
- Do wielu państw nie wjedzie się bez tzw. „żółtej książeczki chorĂłb tropikalnych i wirusowych”. Zresztą w dobrze pojętym, własnym interesie przed wycieczką na inny kontynent, np. do Afryki czy Azji, powinniśmy się zaszczepić, aby potem nie cierpieć do końca Ĺźycia np. na malarię – zaznacza dr Śliwicki.

Odra i ospa powracają

– Zupełnie nie rozumiem rodzicĂłw, ktĂłrzy nie chcą szczepić swych dzieci. Jest w Sochaczewie taka grupa, jak określają się, rodzicĂłw ekologicznych, ktĂłrzy rezygnują ze szczepienia swych pociech, uwaĹźając, Ĺźe one im szkodzą. A te szczepienia są jak najbardziej wskazane, gdyĹź dzięki nim unika się wielu zakaĹşnych chorĂłb. A nawet jeśli się zachoruje, to o wiele łagodniej przechodzi chorobę i bez komplikacji. Ja jestem za wykonywaniem szczepień i doradzam to rodzicom jako odpowiedzialne postępowanie – mĂłwi doktor ElĹźbieta Szpilska-Olejnik, lekarz pediatra z NZOZ „Kasztanki” w Sochaczewie.
W Polsce poważnym zagrożeniem ostatnich lat stają się odra i ospa. Wielu rodziców nie chce szczepić swoich pociech przeciw tym wysoce zjadliwym chorobom zakaźnym, którymi można zarazić się przez bezpośredni kontakt. Stowarzyszenie STOP NOP, skupiające rodziców przeciwnych szczepieniom, nagłaśnia ostatnio dwa przypadki odry poszczepiennej. Zarazić się nią mogą, jak zaznaczają, osoby z zaburzeniami odporności. Ostrzegają tu, że dotyczy to głównie kobiet w ciąży, noworodków i niemowląt oraz przewlekle chorych, przyjmujących leki sterydowe lub podczas terapii antynowotworowej. Jednak zdaniem lekarzy takie przypadki są jednostkowe i nie są regułą. Z kolei ospa wietrzna, to choroba typowa dla wieku dziecięcego. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Powikłania, które towarzyszą ospie, należą do rzadkości. Wirus ospy jest niebezpieczny dla noworodków i niemowląt, a także dla osób przewlekle chorych, u których odporność jest obniżona.
Na razie w Sochaczewie nie ma większych obaw. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna nie bije na alarm. Czy jednak przy zwiększającej się z roku na rok ilości niezaszczepionych dzieci możemy być pewni, że choroby takie jak gruźlica, polio, czy odra nie zaatakują?
Bogumiła Nowak